همشهری آنلاین- مهناز عباسیان: هرسال که محرم می‌شود، استاد بیژن معینیان، تعزیه‌خوان قدیمی با دلی مملو از عشق حسین(ع)، لباس‌های تعزیه را از صندوق بیرون می‌آورد تا با تعزیه‌خوانی پرچم عزای سیدالشهدا را بالا نگه دارد. هرچند سال‌ها از نخستین باری که لباس قرمز را برای مخالف‌خوانی بر تن کرده، می‌گذرد اما هنوز هم چشمانش تاب دیدن ملامت عزاداران حسین(ع) را ندارد. هر بار که باید از زبان شمر سخن بگوید، گویی دشنه‌ای در قلب او فرو می‌رود اما تمام تلخی‌ها را برای زنده نگه داشتن واقعه کربلا به جان می‌خرد. او مسئول گروه تعزیه شهید فلاحی است و همراه با حاج مرتضی نمکی و گروه ۲۰ نفره اش روایت دلدادگی شان را با تعزیه در فرهنگسرای خاوران به نمایش می گذارد.
رسم دلدادگی زیر بیرق امام‌حسین(ع)
استاد معینیان چند سالی است که برای تعزیه‌خوانی راهی فرهنگسرای خاوران می‌شود و تعزیه امسال او با ورود ابن‌زیاد به کوفه آغاز شده و با شهادت حضرت مسلم به پایان می‌رسد. هر لحظه به جمعیت روی سکوها افزوده می‌شود و کم‌کم گرداگرد صحنه دیگر جای خالی برای نشستن روی سکوها نیست تا جایی که برخی ایستاده تعزیه را تماشا می‌کنند. عشق اباعبدالله(ع) سن و سال نمی‌شناسد و تماشاگرانی از همه سن را زیر خیمه عاشوراییان می‌توان دید. حاضران‌گویی صحنه‌های کربلا را پیش چشم خود می‌بینند و متأثر می‌شوند. صدای مخالف خوان تعزیه چنان بلند و هراس‌انگیز است که کودکان به آغوش مادر، پناه می‌برند. وقت رجزخوانی دشمن که رسید، خشم و کینه در چهره‌های‌شان داد می‌زند. پیرمردی که کنار سکو نشسته، مدام زیر لب می‌گفت «لعنت بر یزید» و چه لعن‌ها که از میان حاضران بلند نمی‌شد.
مردم مرا نفرین می‌کنند
اجرای مراسم که به پایان می‌رسد، استاد بیژن معینیان در میان دعاها و نفرین‌ها از صحنه بیرون می‌رود تا سنگینی لباس شمر را از تن جدا کند. این تعزیه‌خوان قدیمی از حس و حال مردم بعد از تماشای تعزیه می‌گوید: چون مخالف‌خوان هستم بیشتر مورد لعن و نفرین عزاداران قرار می‌گیرم اما یک روز بعد اتمام تعزیه وقتی با لباس شمر داشتم از صحنه بیرون می‌رفتم یک آقایی جلو آمد و عبای قرمز رنگ شمر را که روی دوش من بود بوسید و زار زار گریه کرد. گفتم چکار می‌کنی؟ با همان حال متاثرش گفت ذاکر و عزادار امام‌حسین(ع) فرقی نمی‌کند. من همیشه به موافق خوان‌ها التماس دعا گفتم و این‌بار می‌خواهم به این دسته متوسل شوم تا برای من دعا کنند.
همه خانواده‌ام تعزیه‌خوان هستند
از آنجا که تعزیه عموماً حرفه‌ای موروثی است بعد از فوت مرحوم «رجبعلی معینیان»، پسران او هر سال مراسم تعزیه‌خوانی را برپا می‌کنند. بیژن معینیان همراه برادرانش حمید و مجید و برادرزاده‌هایش در نقاط مختلف کشور تعزیه اجرا می‌کنند. این تعزیه‌خوان ۶۰ساله، دبیر بازنشسته آموزش و پرورش از عشق و ارادتش به این هنر می‌گوید: گروه تعزیه ما یک گروه خانوادگی است که اکثریت اعضا با وجود گذشت سال‌ها در فعالیت‌هایشان ثابت بوده‌اند و درصد کمی از شبیه‌خوان‌ها تغییر کرده‌اند. این گروه، سابقه‌ای طولانی در زمینه اجرای تعزیه دارد. تعزیه ما در هر مجلس روایت یک داستان از بزرگان عاشوراست؛ تعزیه مثل تئاتر نیست که هرشب، یک داستان تکرار شود.
در تعزیه همه عزادارند
معینیان تعبیر زیبایی از هنر تعزیه دارد و می‌گوید: «تعزیه تنها هنر نمایشی در دنیاست که تماشاچی صرف ندارد و همه برای عزاداری می‌آیند و هر کدام نقشی اجرا می‌کنند. نقشی که اجرا می‌کنند چیست؟ اینکه به موقع گریه کنند، به موقع بخندند، شور بدهند و... به عقیده من هر کسی که برای دیدن تعزیه می‌آید همکار ما محسوب می‌شود و واکنش آنها در صحنه‌های مختلف است که به ما شور و انرژی برای ادامه کار می‌دهد.»
مخالف خوانی برای معینیان هنوز هم کار سختی‌است چراکه در میانه صحنه و درست زمانی که احساسات به او هجوم می‌آورد، باید اشک‌هایش برای امام‌حسین(ع) را در پشت کلاهخود شمر پنهان کند: «خیلی وقت‌ها دوست دارم مثل دیگران بنشینم، تعزیه ببینم و عزاداری کنم اما چون مخالف‌خوان هستم باید احساساتم را پنهان کنم و در مقابل عزادارها برای مظلومیت سیدالشهدا گریه نکنم اما گاهی اشک برای مظلومیت سیدالشهدا بر تمام معادلات و تلاش‌های من خط باطل می‌کشد و اشک‌هایم در لباس شمر جاری می‌شود. بارها شده بعد اجرا در پشت صحنه برای مظلومیت شهدای کربلا اشک می‌ریزم اما وقتی به صحنه برمی‌گردم دوباره با خودم می‌گویم من باید این نقش مخالف را به بهترین شکل بازی کنم تا ذره‌ای از مظلومیت شهدای کربلا را به مردم نشان دهم.
بانیان مردمی، حامی تعزیه‌ها هستند
این مسئول گروه تعزیه به لزوم حمایت از هنرهای آیینی ازجمله تعزیه اشاره کرده و می‌گوید: یکی از علت‌های کمرنگ شدن تعزیه در دهه اول در تهران و برعکس پررنگ شدن آن در شهرستان‌ها مربوط به حمایت مالی ویژه بانیان در شهرهای دیگر است. مردم در شهرهای دیگر علاقه ویژه‌ای به تعزیه‌خوانی دارند.
معینیان با وجود این سختی‌ها پای کار است، عشق امام‌حسین(ع) تمام سختی‌ها را برای او قابل تحمل می‌کند و زمان بسیاری را برای تربیت نسل جدید اختصاص می‌دهد.
نظر شما